Patron szkoły

 

Augustyn  Morcinek urodził się 25 sierpnia 1891 roku w Karwinie, jako czwarte, najmłodsze dziecko Marianny i Józefa. Tu spędził dzieciństwo i pierwsze lata młodości. Po tragicznej śmierci ojca w 1892 roku w domu Morcinków zapanowała bieda. Mimo wysiłków matki, która ciężko pracowała na utrzymanie rodziny, sytuacja materialna rodziny była  coraz trudniejsza. W latach 1897 - 1907 uczęszczał Gustlik do szkoły powszechnej w Karwinie. Obrazy ze swojego dzieciństwa utrwalił  w „Czarnej Julce” i wielu  innych utworach dla dzieci i młodzieży. Po ukończeniu szkoły podstawowej musiał iść do pracy, by  zarabiać na utrzymanie.  Jednak nie kopalnia była przeznaczeniem Gustawa. Spędzając każdą wolną chwilę nad książką marzył o innej przyszłości. Marzenia te przybrały realny kształt dzięki kolegom - górnikom, którzy widząc jego zapał do nauki, postanowili mu pomóc. Górnicy na swój koszt umieścili chłopaka w Seminarium Nauczycielskim Męskim Towarzystwa Szkoły Ludowej w Białej. W roku 1914, po ukończeniu seminarium, został wcielony do armii austriackiej, gdzie przebywał około czterech lat, dzieląc swój czas między służbę wojskową i pracę w szkole. Lata spędzone w armii były surowym doświadczeniem życiowym,  opóźniającym jego start literacki.

Po zakończeniu I wojny światowej Morcinek  wrócił do nauczycielstwa. Od roku 1918 pełni obowiązki nauczyciela mianowanego w szkole w Skoczowie, z którą na zawsze już złączył swój los. W roku 1920 przybyła do Skoczowa matka pisarza. W tym czasie publikował pisarz w czasopismach śląskich artykuły pedagogiczne i nowele. Od 1923 roku przyszły pisarz uzupełniał swoje wykształcenie - w ciągu trzech lat ukończył kurs przemysłowo-kupiecki oraz dwuletni Państwowy Wyższy Kurs Nauczycielski. W tym okresie życia rozpoczął współpracę z "Miesięcznikiem Pedagogicznym". Rok 1925 jest ważny w życiu pisarza z dwóch powodów. Otrzymał pierwszą nagrodę literacką - drugie wyróżnienie katowickiej "Polonii" przyznane za nowelę „Śnieg w słońcu”, a  w ostatnim dniu czerwca ożenił się z Zuzanną Lazar, koleżanką z pracy. Małżeństwo to nie trwało jednak długo - w maju 1929 roku zostało unieważnione. Dla pisarza to wydarzenie było tragedią życiową.

    Okres od roku 1930 aż do 1936 to czas wytężonej pracy. W 1929 roku ukazuje się zbiór nowel z przedmową Zofii Kossak  „Serce za tamą”. Dwa lata później  powieść „Wyrąbany chodnik”, która zapewniła Morcinkowi ważną pozycje w polskiej literaturze. Powstały wówczas takie utwory jak: „Narodziny serca”, „Gwiazdy w studni”,” Ludzie są dobrzy”, „Uśmiech na dachu” oraz zbiory opowiadań „W zadymionym słońcu”  i „Łysek z pokładu Idy”. Stał sie również Morcinek członkiem komitetu redakcyjnego kwartalnika "Zaranie Śląskie" oraz współzałożycielem grupy literackiej „Przedmieście”. W 1936 roku ukazała się jego powieść psychologiczna „Inżynier Szeruda”, w której pojawiły się wątki związane z rozstaniem pisarza z żoną, a rok później „Wyorane kamienie”. W 1937 roku rozpoczyna Gustaw Morcinek podróże po świecie. Zwiedził wówczas m. in. Włochy, Francję, Niemcy, Danię i Austrię.

Po wybuchu II wojny światowej już 6 października 1939 roku został aresztowany przez hitlerowców i osadzony w więzieniu w Cieszynie. Potem był więźniem obozu koncentracyjnego w Skrochowicach , skąd przewieziono go do  Sachsenhausen, a  później - Dachau. Mimo starań siostry pisarza- Teresy nie udało się go uwolnić. W obozie koncentracyjnym przebywał do  29 kwietnia 1945 roku , gdy obóz wyzwoliły wojska amerykańskie. Po wojnie przebywał we Francji , Włoszech i Belgii.

Do kraju powrócił w 1946 roku i znów zamieszkał w Skoczowie. Wiele miejsca w powstałych wówczas utworach poświęcił doświadczeniom obozowym. Były to między innymi takie utwory jak: Listy spod morwy , Dziewczyna z Pól Elizejskich oraz Listy z mojego Rzymu. W roku 1947 wyjaśniła się również sytuacja zawodowa pisarza - w marcu otrzymał mianowanie na nauczyciela w Publicznej Szkole Powszechnej w Cieszynie. Jednak pisarz do zawodu nauczyciela nigdy już nie powrócił. Rok później rozpoczął pracę nad powieścią „Pokład Joanny”, którą wydano w 1950 oraz zbierał materiały do powieści historycznej „ Andraszek”. W 1951 roku został przewodniczącym katowickiego oddziału Związku Literatów Polskich - funkcję tę  sprawował do roku 1957.

W latach 1952-56 był posłem na Sejm. Jest to także czas wytężonej pracy literackiej - powstał takie utwory jak: Mat Kurt Kraus, Judasz z Monte Sicuro, Viktoria, Czarna Julka oraz zbiór nowel. Wiele także podróżuje po kraju, spotykając się ze swoimi czytelnikami oraz młodzieżą. W sezonie teatralnym 1958/59 objął funkcję kierownika literackiego Śląskiego Teatru Lalki i Aktora w Katowicach, którą pełnił do końca życia. W roku 1960 został pisarz laureatem nagrody województwa katowickiego, a rok później prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży. Z tego okresu  pochodzą takie utwory jak: powieść „Siedem zegarków kopidoła Joachima Rybki” oraz „Opowieść o ludziach w pociągu”, „Przedziwne śląskie powiarki” i „ Górniczy zakon”.

Morcinek zmarł 20 grudnia 1963 roku w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu w Cieszynie, a w tamtejszym muzeum zebrano pamiątki po pisarzu. W 1978 roku utworzono nagrodę literacką im. Gustawa Morcinka, a kilkadziesiąt szkół w Polsce przyjęło go za swojego patrona.  Gustaw Morcinek „opiekuje się” do dziś :  Mikołowem, Tychami, Rudą Śląską , Poczesną, Katowicami, Gierałtowicami. Toszkiem, Skoczowem, Żorami, Rędzinami, Gnojną, Wejchertowem, Opolem , Gdańskiem i Słupskiem.

Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi  nr 4 w Słupsku nosi to imię od 5 marca 1983r.

 

Dzieła G. Morcinka

 

Nowele i zbiory nowel
Noc listopadowa	1927
W kwietniową noc	1928
Zgaszony płomyk	1928
Serce za tamą	1929
O te świętą ziemeczkę	1929
Miód w sercu	1930
Cisza	1930
Chleb na kamieniu	1931
Sześć dni	1932
Na bieda-szybie	1932
Kataryniarz	1933
W zadymionym słońcu	1933
Dzieje węgla	1933
Uśmiech na drodze	1935
Gołębie na dachu	1936
Po kamienistej drodze	1936
W najmłodszym lesie	1937
Maszerowa	1938
Miasteczko nad rzeką	1938
Królewski dług	1939
Zbiory opowiadań i powieści
Byli dwaj bracia	1930
Wyrąbany chodnik	1931-32
Inżynier Szeruda	1937
Wyorane kamienie	1939
Dziewczyna z Pól Elizejskich	1946
Listy z mojego Rzymu	1946
Wróżbita	1946
Dwie korony	1948
Zagubione klucze	1948
Pod gongiem	1949
Pokład Joanny	1951
W Nysie na rynku	1952
W Wiergulowej dziedzinie	1953
Odkryte skarby	1953
Ondraszek	1953
Viktoria	1954
Wskrzeszenie Herminy	1956
Z mojej ziemi (publicystyka)	1956
Judasz u Monte Sicuro	1957
Czarna Julka	1959
Siedem zegarków kopidoła Rybki	1961
Opowieści o ludziach z pociągu	1963
Górniczy zakon	1964
Zbiory baśni
Jak górnik Bulandra diabła oszukał	1961
Przedziwne śląskie powiarki	1961
Przedziwna historia o zbójniku Ondraszku	1963
Utwory dla dzieci i mlodzieży
Narodziny serca	1932
Gwiazdy w studni	1933
Łysek z pokladu Idy	1933
Ludzie są dobrzy	1935
Miasteczko nad rzeką	1938